|
Marin Barleti (... - ...) - Skënderbeu...
Në bibliografinë I, "Gjergj Kastrioti -
Skënderbeu" gjejmë materiale të ndryshme
që lidhen me Skënderbeun, dhe sidomos me librat e
Marin Barletit, i cili është edhe historiani dhe kronisti
më i saktë i figurës së heroit kombëtar
të shqiptarëve. Vepra 'Historia de vita et gestis
Skanderbegi, epirotarvm principis (1508-10)' (Historia për
jetën dhe bëmat e Skënderbeut, princit të
epirotëve) është përveç 'Rrethimi
i Shkodrës' (De Obsidione Scodrensi, 1504) një prej
veprave mbi të cilën janë referuar shpeshherë
historianët. Lidhur me autorin, jetën dhe veprën
e tij, nuk kemi mundur akoma të grumbullojmë materiale
sinjifikative, por në pritje të një kompletimi
të të dhënave për të, dhe citimit të
veprave të tij, qoftë lidhur me veprën "Rrethimi
i Shkodrës" apo vepra të tjera, po publikojmë
këtu shkrimin "Skënderbeu" nga vëllimi
"Historia e heronjve" të baronit danez Ludvig
Holberg (1684-1754). Ludvig Holberg kujtohet për veprat
e tij komike e teatrale, por edhe si historian e filozof iluminist.
Është një personalitet i letrave daneze, shkrimtar
danez i lindur në Norvegji, në kohën kur Norvegjia
i përkiste mbretërisë së Danimarkës.
Ai e mbyll shkrimin e tij me fjalët: "Me një
fjalë mund të thuhet: Skënderbeu ishte luftëtari,
prijësi dhe njëkohësisht heroi më i madh
në histori."
Skënderbeu - nga Ludvig Holberg
[Përshtatur në shqip prej një danishteje të
vjetër nga Arben Çokaj]
Dikur para pushtimit të Konstandinopolit dhe rënies
së principatave lindore, qeveriste në Epir një
prijës me emrin Gjon Kastrioti, i cili kishte katër
djem, ku më i riu quhej Gjergj, heroi, jetën e të
cilit do përshkruaj...
Kur Sulltan Murati turk pushtoi thuajse të gjitha vendet
rreth Greqisë, iu desh edhe Gjon Kastriotit të nënshtrohej
dhe të japë peng birin e tij Gjergjin së bashku
me vëllezërit e tij. Murati i bëri ata synet
sipas mënyrës turke dhe Gjergjit i dha menjëherë
një emër tjetër, pikërisht Skënderbeg,
që do të thotë Aleksandri i madh, ku tregohet,
se çfarë përshtypjeje kishte krijuar ai për
këtë epiriot të ri, dhe ai nuk gaboi. Pasi Gjergji
mësoi në fëmijërinë e tij me një
shpejtësi të admirueshme shkenca dhe gjuhë të
ndryshme, çuditërisht turqisht, arabisht, greqisht,
italisht dhe ilirisht; dhe kur erdhi pak më tepër
në moshë la të kuptojë se s'kishte dëshirë
më të vogël për të nxënë
ushtrimet ushtarake, kështu që i dha Sulltanit sinjale
të tilla dhe ai e bëri atë menjëherë
Sanxhak, që ka vlerë thuajse të barabartë
me një Pasha. Në moshën 19-vjeçare ai
ndoqi luftën në Azi, dhe pas një kohe të
shkurtër atij iu dha komanda e një ushtrie; nga ku
ai provoi të tregonte një guxim e kurajo të tillë,
saqë emri i tij u bë i njohur gjithkund.
Kur ai pas shumë fitoreve u kthye përsëri në
Adrianopol, ku ishtë selia e Sulltanit turk, u bë
një dyluftim krenarie nga një shqiptar, i cili për
t'i lënë njerëzit të shihnin fuqinë
dhe burrërinë e tij, sfidoi një nga njerëzit
e Sulltanit. Por askush s'kishte dëshirë të kishte
të bënte me këtë shqiptar të egër,
përjashto Skënderbeun, i cili guxoi të shkonte,
dhe me lehtësi fitoi në këtë beteje të
madhe.
...(pas dezertimit të Skënderbeut dhe dështimit
të osmanëve herë pas here)...
E gjithë bota po çuditej për fuqinë e
Turqisë, që kaq shpesh e kishte tronditur Evropën
dhe Azinë, të thyhej nga një provincë e
vogël; një shembull i çuditshëm se si
cilësitë dhe zotësitë e një njeriu,
të një vendi të vetëm mund të bënin.
Murati e vuri re tani se çfarë rëndësie
kishte fakti që Skënderbeu ishte armiku i tij, ndaj
dhe vendosi ta drejtonte luftën në një mënyrë
tjetër, që s'e kishte bërë më parë,
dhe krijoi idenë se në personin e Skënderbeut
ai kishte të bënte me të gjithë krishtërimin
dhe njëkohësisht Persinë, në mënyrë
që të mos ishte vetëm e nevojshme të krijonte
një ushtri të madhe, por edhe ta drejtonte atë
vetë.
... Kur Skënderbeu ishte pranë vdekjes, shtrirë
dhe me temperaturë të lartë, ndodhi një
sulm i ri turk. U hodh përpjetë nga krevati dhe deshi
të armatosej përsëri sipas zakonit, por pafuqia
s'e la ta bënte diçka të tillë, prandaj
dhe u shtri në krevat dhe vdiq pak kohë më pas.
Mund të thuhet për këtë burrë, se ai
ishte heroi më i madh, dhe askush, as në historinë
e vjetër dhe as në atë të re nuk mund të
krahasohet me të. Pasi asgjë nuk është më
e çuditshme se sa të shohësh një princ
të vogël me një grusht njerëzisht të
drejtojë luftën kundër dy monarkëve, nga
të cilët Persia, Egjipti dhe e gjithë Evropa
u dridhën dhe u tmerruan. Ai i shkatërroi plotësisht
20 ushtri të fuqishme, vetë shumicën e komandantëve
dhe luftëtarëve, që e sfiduan atë, me dorën
e vet. Dhe shkruesit e kohës dëshmojnë, se në
këto konflikte ai ka vrarë rreth 3000 vetë me
shpatën e tij, gjë që është më
shumë se ç'mund të thuhet për çdo
njeri tjetër mbi tokë. Zotësia dhe burrëria
e tij u shoqërua nga mëshira dhe butësia. Ai
kishte një zell të veçantë për besimin
kristian dhe kjo duket nga të gjithe letrat e tij, se ai
i dha vetes titullin: Gjergj Kastrioti, Luftëtari i Krishtit.
Historia e tij është përshkruar nga shumë,
por e përkryer është historia e një epirioti,
Marin Barletit, në 13 vëllime, të cilët
unë i kam ndjekur nga afër. I njëjti Barlet dëshmon
se qëkur turqit e pushtuan atë qytet, ku ai ishte
i varrosur, nxorrën eshtrat e tij nga varri e i ndanë
copa-copa dhe i përdorën ato si relike të shenjta
duke i varur rreth qafës e duke kujtuar se fati dhe bekimi
do i ndiqte më pas.
Me një fjalë mund të thuhet: Skënderbeu
ishte luftëtari, prijësi dhe njëkohësisht
heroi më i madh në histori.Kthehu
| ose
lexoni materialin e plotë | - në 7 faqe
[Faleminderit
nga Arben Cokaj]
|
